Tüketici Kredileri
Tüketici Kredisi Sözleşmeleri Nedir ve Nasıl Kurulur?
Tüketici kredisi sözleşmesi, kredi verenin tüketiciye faiz veya benzeri bir menfaat karşılığında ödemenin ertelenmesi, ödünç veya benzeri finansman şekilleri aracılığıyla kredi verdiği veya kredi vermeyi taahhüt ettiği sözleşmeyi ifade eder.
Kredi kartı sözleşmeleri de, faiz veya benzeri bir menfaat karşılığında, ödemenin üç aydan daha uzun süre ertelenmesi veya benzer şekilde taksitle ödeme imkanı sağlanması durumunda, tüketici kredisi sözleşmesi olarak değerlendirilir. Ancak bu durumda uygulanacak faiz oranı, kredi kartı sözleşmesi uyarınca belirlenen orandan fazla olamaz.
Tüketici kredisi sözleşmesi, yazılı olarak kurulmadıkça geçerli olmaz. Geçerli bir sözleşme yapmamış olan kredi veren, sonradan sözleşmenin geçersizliğini tüketicinin aleyhine olacak şekilde ileri süremez.
Tüketiciyi Sözleşme Öncesi Bilgilendirme Yükümlülüğü Var Mıdır?
Kredi verenin ve varsa kredi aracısının, tüketiciye, teklif ettikleri tüketici kredisi sözleşmesinin koşullarını içeren sözleşme öncesi bilgi formunu, sözleşmenin kurulmasından makul bir süre önce vermesi zorunludur.
Tüketicinin Tüketici Kredisi Sözleşmesinden Cayma Hakkı Var Mıdır?
Tüketici, on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin, tüketici kredisi sözleşmesinden cayma hakkına sahiptir.
Kredi veren, cayma hakkı olduğu konusunda, tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür. Bu hakkın kullanımı için, cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin, cayma hakkı süresi içinde kredi verene yöneltilmiş olması yeterlidir.
Cayma hakkını kullanan tüketicinin krediden faydalandığı durumlarda, tüketici, anaparayı ve kredinin kullanıldığı tarihten anaparanın geri ödendiği tarihe kadar olan sürede tahakkuk eden faizi, en geç cayma bildirimini kredi verene göndermesinden sonraki otuz gün içinde geri öder. Bu süre içinde ödeme yapılmaması durumunda, tüketici kredisinden cayılmamış sayılır. Faiz, akdî faiz oranına göre hesaplanır. Tüketici kredisi cayma hakkı kullanması durumunda, tüketiciden, hesaplanan akdî faiz ve bir kamu kurum veya kuruluşuna veya üçüncü kişilere ödenmiş olan masraflar dışında herhangi bir bedel talep edilemez.
Faiz Oranında Tüketici Aleyhine Değişiklik Yapılabilir Mi?
Belirli süreli tüketici kredisi sözleşmelerinde, faiz oranı sabit olarak belirlenir. Sözleşmenin kurulduğu tarihte belirlenen bu oran, tüketici aleyhine değiştirilemez, yani arttırılamaz.
Tüketici kredisi sözleşmelerinde, akdî faiz, efektif yıllık faiz veya kredinin toplam maliyetinin yer almaması durumunda, kredi tutarı faizsiz olarak sözleşme süresinin sonuna kadar kullanılır. Efektif faiz oranı, olduğundan düşük gösterilmişse, kredinin toplam maliyetinin hesaplanmasında esas alınacak akdî faiz oranı, düşük gösterilen efektif faiz oranına uyacak şekilde yeniden belirlenir. Bu durumlarda ödeme planı, yapılan değişikliklere göre yeniden düzenlenir.
Sözleşmede Tüketici Aleyhine Değişiklik Yapılabilir Mi?
Belirli süreli tüketici kredisi sözleşmesinin şartları, tüketici aleyhine değiştirilemez.
Belirsiz süreli tüketici kredisi sözleşmelerinde faiz oranında değişiklik yapılması hâlinde, bu değişikliğin yürürlüğe girmesinden otuz gün önce, bu durumun tüketiciye kağıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla yazılı olarak bildirilmesi zorunludur. Bu bildirimde, yeni faiz oranının yürürlüğe girmesinden sonra yapılacak ödemelerin tutarı, sayısı ile aralıklarının değişmesine ilişkin ayrıntılara yer verilir. Faiz oranının artırılması hâlinde, yeni faiz oranı geriye dönük olarak uygulanamaz. Bu tür durumlarda, tüketici, bildirim tarihinden itibaren en geç altmış gün içinde borcun tamamını ödediği ve kredi kullanmaya son verdiği takdirde, faiz artışından etkilenmez.
Erken Ödeme Halinde Tüketiciye İndirim Yapılır Mı?
Tüketici, vadesi gelmemiş bir veya birden çok taksit ödemesinde bulunabilir veya kredi borcunun tamamını erken ödeyebilir. Bu durumlarda kredi veren, erken ödenen miktara göre gerekli tüm faiz ve diğer maliyet unsurlarına ilişkin indirim yapmakla yükümlüdür.
Tüketici Ödemede Temerrüde Düştüğünde Ne Olur?
Belirli süreli tüketici kredisi sözleşmesinde tüketicinin taksitleri ödemede temerrüde düşmesi durumunda, kredi veren, borcun tamamının ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu hak ancak kredi verenin bütün edimlerini ifa etmiş olması, tüketicinin de birbirini izleyen en az iki taksiti ödemede temerrüde düşmesi hâlinde kullanılabilir. Kredi verenin bu hakkı kullanabilmesi için, tüketiciye en az otuz gün süre vererek muacceliyet uyarısında bulunması zorunludur.
Muaccel kılınan taksitlerin hesaplanmasında faiz, komisyon ve benzeri masraflar dikkate alınmaz.
Tüketici Sigorta Yaptırmak Zorunda Mıdır?
Tüketicinin yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla açık talebi olmaksızın, tüketici kredisi ile ilgili sigorta yaptırılamaz. Tüketicinin sigorta yaptırmak istemesi durumunda, istediği sigorta şirketinden sağladığı teminat, kredi veren tarafından kabul edilmek zorundadır. Bu sigortanın kredi konusuyla, meblağ içeren sigortalarda kalan borç tutarıyla ve vadesiyle uyumlu olması gerekir.
Bağlı Kredi Sözleşmesi Nedir?
Bağlı kredi sözleşmesi; tüketici kredisinin münhasıran belirli bir malın veya hizmetin tedarikine ilişkin bir sözleşmenin finansmanı için verildiği ve bu iki sözleşmenin objektif açıdan ekonomik birlik oluşturduğu sözleşmedir.
Ekonomik birliğin varlığı;
- Satıcı veya sağlayıcının tüketici için krediyi finanse ettiği,
- Üçüncü bir tarafça finanse edilmesi durumunda, kredi verenin kredi sözleşmesinin imzalanması veya hazırlanması ile ilgili olarak satıcı veya sağlayıcının hizmetlerinden yararlandığı,
- Belirli bir mal veya hizmetin verilmesinin kredi sözleşmesinde açıkça belirtildiği,
durumlarından en az birinin varlığı hâlinde kabul edilir.
Tüketicinin mal veya hizmet tedarikine ilişkin sözleşmeden cayması ve buna ilişkin bildirimin cayma süresi içinde ayrıca kredi verene de yöneltilmesi hâlinde; bağlı kredi sözleşmesi de, herhangi bir tazminat veya cezai şart ödeme yükümlülüğü olmaksızın sona erer.
Bağlı kredilerde, mal veya hizmet hiç ya da gereği gibi teslim veya ifa edilmez ise (kredi ile finanse edilen malın/hizmetin ayıplı mal/ayıplı hizmet olması durumu) veya satıcı, sağlayıcı ve kredi veren, tüketicinin satış sözleşmesinden dönme veya bedelden indirim hakkını kullanması hâlinde müteselsilen sorumludur. Tüketicinin bedelden indirim hakkını kullanması hâlinde, bağlı kredi de bu oranda indirilir ve ödeme planı buna göre değiştirilir. Tüketicinin sözleşmeden dönme hakkını kullanması hâlinde, o güne kadar yapmış olduğu ödemenin iadesi hususunda satıcı, sağlayıcı ve kredi veren müteselsilen sorumludur. Ancak, kredi verenin sorumluluğu; malın teslim veya hizmetin ifa edilmediği durumlarda satış sözleşmesinde veya bağlı kredi sözleşmesinde belirtilen malın teslim veya hizmetin ifa edilme tarihinden, malın teslim veya hizmetin ifa edildiği durumlarda malın teslim veya hizmetin ifa edildiği tarihten itibaren, kullanılan kredi miktarı ile sınırlı olmak üzere bir yıldır.
Kredi veren ile satıcı veya sağlayıcı arasında belirli bir malın veya hizmetin tedarikine ilişkin bir sözleşme olmaksızın, tüketicinin kendisi tarafından belirlenen malın veya hizmetin bedelinin kredi veren tarafından ödenmesi suretiyle kullandırılan krediler, bağlı kredi sayılmaz.
Tüketiciler Tarafından Dikkat Edilmesi Gereken Bazı Hususlar
Belirli süreli tüketici kredisi sözleşmesine ilişkin bir hesap açılması ve bu hesaptan sadece kredi ile ilgili işlemler yapılması durumunda, tüketiciden bu hesaba ilişkin herhangi bir isim altında ücret veya masraf talep edilemez. Bu hesap, tüketicinin aksine yazılı talebi olmaması hâlinde, kredinin ödenmesi ile kapanır.
Tüketicinin açık talimatı olmaksızın, belirli süreli tüketici kredisi sözleşmesi ile ilişkili, bir kredili mevduat hesabı sözleşmesi yapılamaz.
Kredi kartı çıkaran kuruluşlar, tüketicilere yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil etmedikleri bir kredi kartı türü sunmak zorundadırlar.
