Yargılama Giderleri

 

Yargılama Giderleri Nelerdir?

Yargılama giderleri şunlardır:

• celse, karar ve ilam harçları,
• dava nedeniyle yapılan tebliğ ve posta giderleri,
• dosya ve sair evrak giderleri,
• geçici hukuki koruma tedbirleri ve protesto, ihbar, ihtarname ve vekaletname düzenlenmesine ilişkin giderler,
• keşif giderleri,
• tanık ile bilirkişiye ödenen ücret ve giderler,
• resmi dairelerden alınan belgeler için ödenen harç, vergi, ücret ve sair giderler,
• vekil ile takip edilmeyen davalarda tarafların hazır bulundukları günlere ait gündelik, seyahat ve konaklama giderlerine karşılık hakimin takdir edeceği miktar,
• vekili bulunmasına karşın mahkeme tarafından bizzat dinlenmek, isticvap olunmak veya yemin etmek üzere çağrılan taraf için takdir edilecek gündelik, yol ve konaklama giderleri,
• vekille takip edilen davalarda kanun gereğince takdir olunacak vekalet ücreti,
• yargılama sırasında yapılan diğer giderler.

 

Delil İkamesi İçin Avans

Taraflardan her biri ikamesini talep ettiği delil için mahkemece belirlenen avansı, verilen kesin süre içinde yatırmak zorundadır.

Taraflar birlikte aynı delilin ikamesini talep etmişlerse, gereken gideri yarı yarıya avans olarak öderler. Taraflardan birisi avans yükümlülüğünü yerine getirmezse, diğer taraf bu avansı yatırabilir.

Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyeceği dava ve işler haricinde, avansın yatırılmaması durumunda, delilin ikamesinden vazgeçilmiş sayılır.

Kullanılmayan Avansın İadesi

Hükmün kesinleşmesinden sonra mahkeme kendiliğinden, yatırılan avansın kullanılmayan kısmının iadesine karar verir. Avansın iadesi kararının tebliğ gideri, iade edilecek avanstan karşılanır.

Resen Yapılması Gereken İşlemlere İlişkin Giderler

Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyeceği dava ve işlerde, hakim tarafından resen, başvurulan deliller için gereken giderlerin, bir haftalık süre içinde taraflardan birisi veya belirtilecek oranda her ikisi tarafından ödenmesine karar verilir.

Belirlenen süre içinde bu işlemlere ait giderleri karşılayacak miktarda avans yatırılmazsa, ileride bu gideri ödemesi gereken taraftan alınmak üzere Hazineden ödenmesine, mahkeme tarafından karar verilir.

 

Yargılama Giderlerinden Sorumluluk

Kanunda yazılı hâller dışında, yargılama giderlerinin, dava sonunda aleyhine hüküm verilen taraftan alınmasına karar verilir.

Davada iki taraftan her biri kısmen haklı çıkarsa, mahkeme, yargılama giderlerini tarafların haklılık oranına göre paylaştırır.

Aleyhine hüküm verilenler birden fazla ise mahkeme yargılama giderlerini, bunlar arasında paylaştırabileceği gibi, müteselsilen sorumlu tutulmalarına da karar verebilir.

Yargılama giderlerine, mahkeme tarafından, dava sonunda resen hükmedilir. Yargılama gideri, tutarı, hangi tarafa ve hangi oranda yükletildiği ve dökümü, mahkeme tarafından verilen hükümde gösterilir. Hükümden sonraki yargılama giderlerini hangi tarafın ödeyeceği, miktarı ve dökümü ile bu giderlerin hangi tarafa yükletileceği, mahkemece ilamın altına yazılır.

Dürüstlük Kuralına Aykırılık Sebebiyle Yargılama Giderlerinden Sorumluluk

Gereksiz yere davanın uzamasına veya gider yapılmasına sebebiyet vermiş olan taraf, davada lehine karar verilmiş olsa bile, karar ve ilam harcı dışında kalan yargılama giderlerinin tamamını veya bir kısmını ödemeye mahkum edilebilir.

Bir kişi davada sıfatı olmadığı hâlde, davacıyı, davalı sıfatı kendisine aitmiş gibi yanıltıp, kendisine karşı dava açılmasına sebebiyet verirse, davanın sıfat yokluğu nedeniyle reddedilmesi durumunda, davalı yararına yargılama giderlerine hükmedilemez.

Fer’î Müdahale Gideri

Fer’î müdahil olarak davada yer alan kimse, yanında katıldığı taraf haksız çıkarsa, yalnızca fer’î müdahale giderinden sorumlu tutulur, aksi durumda bu giderler diğer tarafa yükletilir. Ancak, hüküm üçüncü kişinin katıldığı taraf lehine verilmiş olsa bile, lehine hükmolunan tarafın hâl ve davranışı, üçüncü kişinin davaya katılmasını gerektirmişse, müdahale giderinin tamamı veya bir kısmı, mahkeme tarafından lehine hüküm verilen tarafa yükletilebilir.

 

Kötü Niyetle veya Haksız Dava Açılmasının Sonuçları

Kötü niyetli davalı veya hiçbir hakkı olmamasına rağmen dava açan taraf, yargılama giderlerinden başka, diğer tarafın vekiliyle aralarında kararlaştırılan vekalet ücretinin tamamı veya bir kısmını ödemeye mahkum edilebilir. Vekalet ücretinin miktarı hakkında uyuşmazlık çıkması veya mahkemece miktarının fahiş bulunması durumunda, bu miktar doğrudan mahkeme tarafından takdir edilir.

Ayrıca, kötü niyet sahibi davalı veya hiçbir hakkı olmamasına rağmen dava açan taraf, beş yüz Türk Lirasından beş bin Türk Lirasına kadar disiplin para cezası ile mahkum edilebilir. Bu duruma eğer vekil sebebiyet vermiş ise, disiplin para cezası vekil hakkında uygulanır.

 

Esastan Sonuçlanmayan Davada Yargılama Gideri

Davanın konusuz kalması sebebiyle davanın esası hakkında bir karar verilmesine gerek bulunmayan durumlarda, hakim, davanın açıldığı tarihteki tarafların haklılık durumuna göre yargılama giderlerini takdir ve hükmeder.

Görevsizlik, yetkisizlik veya gönderme kararından sonra davaya bir başka mahkemede devam edilmesi durumunda, yargılama giderlerine o mahkeme hükmeder. Görevsizlik, yetkisizlik veya gönderme kararından sonra davaya bir başka mahkemede devam edilmemiş ise talep üzerine davanın açıldığı mahkeme dosya üzerinden bu durumu tespit ile davacıyı yargılama giderlerini ödemeye mahkum eder.

Davanın açılmamış sayılmasına karar verilen durumlarda, yargılama giderleri davacıya yüklenir.

 

Adli Yardım

Adli Yardım Nedir? Adli Yardımdan Kimler Yararlanabilir?

Adli yardım, mali gücü yetersiz olan kişilerin hak arama ve dava açma özgürlük ve haklarını kullanabilmeleri için, Hukuk Muhakemeleri Kanununun 334 – 340. maddelerinde detayları tanımlanmış bir mekanizmadır.

Kendisi ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin, gereken yargılama veya takip giderlerini kısmen veya tamamen ödeme gücünden yoksun olan kimseler, iddia ve savunmalarında, geçici hukuki korunma taleplerinde ve icra takibinde, bu konudaki taleplerinin açıkça dayanaktan yoksun olmaması kaydıyla adli yardımdan yararlanabilirler.

Kamuya yararlı dernek ve vakıflar, iddia ve savunmalarında haklı göründükleri ve mali açıdan zor duruma düşmeden gerekli giderleri kısmen veya tamamen ödeyemeyecek durumda oldukları takdirde, adli yardımdan yararlanabilirler.

Yabancıların adli yardımdan yararlanabilmeleri, ayrıca karşılıklılık şartına bağlıdır.

 

Adli Yardımın Kapsamı

Adli yardım kararı, ilgiliye, aşağıdaki hususları sağlar:

• Yapılacak tüm yargılama ve takip giderlerinden geçici olarak muafiyet.
• Yargılama ve takip giderleri için teminat göstermekten muafiyet.
• Dava ve icra takibi sırasında yapılması gereken tüm giderlerin devlet tarafından avans olarak ödenmesi.
• Davanın avukat ile takibi gerekiyorsa, bir avukat temini.

Mahkeme, adli yardım talebinde bulunanın, yukarıdaki hususlardan bir kısmından yararlanmasına da karar verebilir.

Adli yardım, hükmün kesinleşmesine kadar devam eder.

 

Adli Yardım Talebi Nereye ve Nasıl Yapılır?

Adli yardım, asıl talep veya işin karara bağlanacağı mahkemeden; icra ve iflas takiplerinde ise takibin yapılacağı yerdeki icra mahkemesinden istenir.

Adli yardım talebinde bulunan kişi, iddiasının özeti ile birlikte, iddiasını dayandıracağı delilleri ve yargılama giderlerini karşılayabilecek durumda olmadığını gösteren mali durumuna ilişkin belgeleri mahkemeye sunmak zorundadır.

İstinaf veya temyiz kanun yollarına başvuru sırasında adli yardım talebi, bölge adliye mahkemesine veya Yargıtaya yapılır.

Adli yardım talebine ilişkin evrak, her türlü harç ve vergiden muaftır.

 

Adli Yardım Talebinin İncelenmesi

Mahkeme, adli yardım talebi hakkında duruşma yapmaksızın karar verebilir. Ancak, talep edilmesi durumunda, adli yardım talebinin incelenmesi, duruşmalı olarak yapılır.

Adli yardım taleplerinin reddine ilişkin mahkeme kararlarında, sunulan bilgi ve belgelerin kabul edilmeme sebebi açıkça belirtilir. Adli yardım talebinin reddine ilişkin kararlara karşı, tebliğinden itibaren bir hafta içinde kararı veren mahkemeye dilekçe vermek suretiyle itiraz edilebilir. Kararına itiraz edilen mahkeme, itirazı incelemesi için dosyayı o yerde adli yardım talebi yapılan hukuk mahkemesinin birden fazla dairesinin bulunması durumunda, numara olarak kendisini izleyen daireye, son numaralı daire için birinci daireye, o yerde adli yardım talebi yapılan hukuk mahkemesinin tek dairesi bulunması durumunda ise aynı işlere bakmakla görevli en yakın mahkemeye gönderir. Bu şekilde yapılacak adli yardım talebinin reddine ilişkin itiraz incelemesi neticesinde verilen karar ,kesindir.

Adli yardım talebi reddedilirse, ödeme gücünde sonradan gerçekleşen ciddi bir azalmaya dayanılarak tekrar talepte bulunulabilir. Bu durumda verilecek adli yardım kararı, daha önce yapılan yargılama giderlerini kapsamaz.

 

Adli Yardım Kararının Kaldırılması

Adli yardımdan yararlanan kişinin mali durumu hakkında kasten veya ağır kusuru sonucu yanlış bilgi verdiği ortaya çıkar veya sonradan mali durumunun yeteri derecede iyileştiği anlaşılırsa, adli yardım kararı kaldırılır.

 

Adli Yardımla Ertelenen Yargılama Giderlerinin Tahsili

Adli yardım kararından dolayı ertelenen tüm yargılama giderleri ile devlet tarafından ödenen avanslar, dava veya takip sonunda haksız çıkan kişiden tahsil edilir.

Adli yardımdan yararlanan kişinin haksız çıkması durumunda, uygun görülürse yargılama giderlerinin en çok bir yıl içinde aylık eşit taksitlerle ödenmesine karar verilebilir. Adli yardım kararından dolayı devlet tarafından ödenen veya muaf tutulan yargılama giderlerinin tahsilinin, adli yardımdan yararlananın mağduriyetine neden olacağı mahkemece açıkça anlaşılırsa, mahkeme, hükümde tamamen veya kısmen ödemeden muaf tutulmasına karar verebilir.

Adli yardımdan yararlanan kişi için mahkemenin talebi üzerine baro tarafından görevlendirilen avukatın ücreti, yargılama gideri olarak Hazineden ödenir.