Hukuk Yargılamasında Taraflarca Getirilme İlkesi ve Taraflarca Getirilme İlkesinin İstisnaları Nedir?
Taraflarca Getirilme İlkesi Nedir?
Taraflarca getirilme ilkesine göre:
- Kanunda öngörülen istisnalar dışında, hakim, iki taraftan birinin söylemediği şeyi veya vakıaları kendiliğinden dikkate alamaz ve onları hatırlatabilecek davranışlarda dahi bulunamaz
- Kanunla belirtilen durumlar dışında, hakim, kendiliğinden delil toplayamaz.
Taraflarca getirilme ilkesinin sonucu olarak hakim, tarafların ileri sürmediği vakıaları kendiliğinden araştıramaz.
Taraflarca getirilme ilkesi, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 25. maddesinde düzenlenmiştir. Bu ilkenin Hukuk Muhakemeleri Kanununda yer aldığı bölüm, Yargılamaya Hakim Olan İlkeler başlığı ile adlandırılmıştır. Yani, taraflarca getirilme ilkesi, hukuk yargılamasına hakim olan ilkeler arasındadır.
Taraflarca Getirilme İlkesinin İstisnaları Nedir?
Yukarıda anlatılan taraflarca getirilme ilkesinin uygulanmayacağı durumlar, yani taraflarca getirilme ilkesinin istisnaları, kamu düzeninin ilgilendiren davalardır.
Kamu düzenini ilgilendiren davalarda taraflarca getirilme ilkesi uygulanmayıp, kendiliğinden araştırma ilkesi uygulanır. Yani, kamu düzenini ilgilendiren davalarda hakim kendiliğinden delil toplar ve tarafların belirtmediği hususları veya vakıaları gerekmesi halinde kendiliğinden dikkate alır.
Yargılamaya Hakim Olan İlkeler Nelerdir?
Hukuk yargılamasında yargılamaya hakim olan ilkeler, Hukuk Muhakemeleri Kanununda aşağıdaki şekilde belirtilmiştir:
- Tasarruf İlkesi
- Taraflarca Getirilme İlkesi
- Taleple Bağlılık İlkesi
- Hukuki Dinlenilme Hakkı
- Aleniyet İlkesi
- Dürüst Davranma ve Doğruyu Söyleme Yükümlülüğü
- Usul Ekonomisi İlkesi
- Hakimin Davayı Aydınlatma Ödevi
- Yargılamanın Sevk ve İdaresi
- Hukukun Uygulanması
Yargılamaya hakim olan bu ilkelerden, aşağıda kısaca bahsedilmektedir:
Tasarruf İlkesi
Hakim, iki taraftan birinin talebi olmaksızın, kendiliğinden bir davayı inceleyemez ve karara bağlayamaz.
Taleple Bağlılık İlkesi
Hakim, tarafların talep sonuçlarıyla bağlıdır; ondan fazlasına veya başka bir şeye karar veremez.
Hukuki Dinlenilme Hakkı
Davanın tarafları, müdahiller ve yargılamanın diğer ilgilileri, kendi hakları ile bağlantılı olarak hukuki dinlenilme hakkına sahiptirler.
Aleniyet İlkesi
Duruşma ve kararların bildirilmesi alenidir.
Dürüst Davranma ve Doğruyu Söyleme Yükümlülüğü
Taraflar, dürüstlük kuralına uygun davranmak zorundadırlar.
Usul Ekonomisi İlkesi
Hakim, yargılamanın makul süre içinde ve düzenli bir biçimde yürütülmesini ve gereksiz gider yapılmamasını sağlamakla yükümlüdür.
Hakimin Davayı Aydınlatma Ödevi
Hakim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir.
Yargılamanın Sevk ve İdaresi
Yargılamayı, hakim sevk ve idare eder; yargılama düzeninin bozulmaması için gerekli her türlü tedbiri alır.
Hukukun Uygulanması
Hakim, Türk hukukunu resen uygular
