Anayasa Mahkemesine (AYM) Bireysel Başvuru

 

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Nedir?

Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru, herkesin Anayasa’da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki temel hak ve özgürlüklerinden herhangi birinin, kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabileceği, bir hak arama yoludur.

Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru, Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunda ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nde düzenlenen şartlara uygun bir biçimde, bireysel başvuru formu doldurularak yapılır.

 

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Formu ve Ekleri

Bireysel başvurular, Anayasa Mahkemesinin internet sitesinde bulunan Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Formu kullanılarak resmi dilde yapılır.

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Formunda, aşağıdaki hususlar yer alır:

• Başvurucunun T.C. kimlik numarası, adı, soyadı, anne adı, baba adı, doğum tarihi, cinsiyeti, uyruğu, mesleği ve adresi, varsa telefon numaraları ve elektronik posta adresi.
• Başvurucunun tüzel kişi olması durumunda; Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) numarası, unvanı, adresi ve tüzel kişiliği temsile yetkili kişinin adı, soyadı ve T.C. kimlik numarası, MERSİS numarası yoksa tüzel kişinin vergi numarası veya kayıtlı olduğu sicil ve numarası ile varsa telefon numaraları ve kayıtlı elektronik posta adresi.
• Başvurunun;
  • Avukat vasıtasıyla yapılması durumunda; avukatın adı, soyadı, kayıtlı olduğu baro ve sicil numarası, yazışma adresi, varsa telefon numaraları ve elektronik posta adresi.
  • Avukat olmayan kanuni temsilci vasıtasıyla yapılması durumunda; kanuni temsilcinin T.C. kimlik numarası, adı, soyadı, anne adı, baba adı, doğum tarihi, uyruğu, yazışma adresi, varsa telefon numaraları ve elektronik posta adresi.
• Kamu gücünün ihlale neden olduğu iddia edilen işlem, eylem ya da ihmaline dair olayların tarih sırasına göre özeti.
• Bireysel başvuru kapsamındaki güncel ve kişisel haklardan hangisinin hangi nedenle ihlal edildiği ve buna ilişkin gerekçeler ve delillere ait özlü açıklamalar.
• İhlal edildiği iddia edilen temel haklar ve bunlara ilişkin açıklamaların birbirleriyle ilişkilendirilerek ayrı ayrı yapılması.
• Başvuru yollarının tüketilmesine ilişkin aşamaların tarih sırasına göre yazılması.
• Başvuru yollarının tüketildiği veya başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarih.
• Başvuru mazeret nedeniyle süresi içinde yapılamamışsa buna dair açıklamalar.
• Başvurucunun talepleri.
• Başvurucunun Anayasa Mahkemesi önünde devam eden bir başka başvurusu varsa numarası.
• Varsa başvurucunun kamuya açık belgelerde kimliğinin gizli tutulması talebi ve bunun gerekçeleri.
• Başvurucunun kısa mesaj (SMS) veya elektronik posta yoluyla bilgilendirme yapılmasını isteyip istemediği.
• Başvurucunun veya avukatının ya da kanuni temsilcisinin imzası.
• Varsa başvurucunun yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlike bulunduğuna yönelik tedbir talebi ve bunun gerekçeleri.

Bireysel başvuru formuna aşağıdaki belgelerin ya da onaylı örneklerinin eklenmesi zorunludur:

• Kanuni temsilci veya avukat vasıtasıyla takip edilen başvurularda, kanuni temsilci veya avukatın başvurucuyu temsile yetkili olduğuna dair mevzuata uygun belge.
• Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Harcının ödendiğine dair belge.
• Bireysel başvuru bizzat yapılmış ise başvurucunun kimliğini tespitini sağlayacak resmi belgenin onaylı örneği.
• Tüzel kişi adına kanuni temsilcinin başvurması durumunda, kanuni temsilcinin tüzel kişiyi başvuru tarihi itibarıyla temsile yetkili olunduğunu gösteren resmi belgenin onaylı örneği.
• Başvurucunun, başvuruyla ilişkili nihai karar ya da işlemi öğrenme tarihini gösteren belge.
• Başvuruda ileri sürülen hak ihlali iddialarını temellendirecek belgelerin onaylı örnekleri.
• Tazminat talebi varsa uğranılan zarar ve buna ilişkin belgeler.
• Olağan ve olağanüstü kanun yolu başvuru dilekçelerinin onaylı örnekleri.
• Başvuru süresinde yapılamamışsa, varsa mazereti ispatlayan belgeler.
• Adli yardım talebi varsa başvurucunun yargılama giderlerini karşılayabilecek durumda olmadığını gösteren mali durumuna ilişkin belgeler ile mevzuatta adli yardım talebinde bulunabilmek için öngörülen diğer belgeler.

Başvurucu, yukarıda sayılan belgeleri herhangi bir nedenle sunamazsa, bunun gerekçelerini belirterek varsa buna ilişkin bilgi ve belgeleri bireysel başvuru formuna ekler. Mahkeme, buna dair mazereti kabul ederse ve gerekli gördüğü takdirde, bu bilgi ve belgeleri resen toplar.

Bireysel başvuru formunda belirtilen bilgilerde ve başvuruyla ilgili koşullarda herhangi bir değişiklik olduğunda,  başvurucu tarafından bu durumun AYM’ye bildirilmesi zorunludur.

 

Bireysel Başvuru Formunun ve Eklerinin Hazırlanmasına İlişkin İlkeler

Bireysel başvuru formu, yukarıdaki Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Formu ve Ekleri başlığı altında anlatıldığı şekilde düzenlenir ve aynı başlık altında anlatılan belgeler ya da bu belgelerin mevzuat gereği suret çıkarma yetkisi bulunan kişi veya makamlarca onaylı örnekleri, başvuru formuna eklenir.

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Formu, okunaklı ve başvurunun esasına yönelik özlü bilgileri içerir şekilde hazırlanır. Bireysel başvuru formu doldurulduktan sonra ekler hariç on sayfayı geçerse, başvurucunun ayrıca başvuru formuna olayların özetini eklemesi gerekir.

Başvurucu, bireysel başvuru formunun ekinde sunduğu belgeleri, tarih sırasına göre numaralandırarak ve her bir belgeyi tanımlayıcı başlıklar kullanarak, dizi pusulasına bağlar.

 

Başvurucunun Temsili

Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru, bizzat başvurucu, başvurucunun kanuni temsilcisi ya da avukatı tarafından yapılabilir. Avukat veya kanuni temsilci aracılığıyla yapılan bireysel başvurularda, avukat veya kanuni temsilcinin temsile dair yetki belgesinin sunulması zorunludur. Bireysel başvuru hakkı kullanılırken, avukat ile temsil edilmek zorunluluğu bulunmamaktadır. Başvurucunun avukatı ya da kanuni temsilcisi varsa, onunla yapılan yazışmalar ya da ona yapılan tebligatlar, başvurucuya yapılmış sayılır.

 

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Harcı

Anayasa Mahkemesine yapılacak bireysel başvurular, harca tabidir. Harçlar Kanununa Bağlı (I) sayılı Tarifenin A) Mahkeme Harçları başlıklı bölümünün ilk cümlesinde belirtilen, bireysel başvuru harcı Maliye Veznelerine yatırılır. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Harcının yatırılabileceği vezneler, Anayasa Mahkemesinde ve diğer Mahkemelerin yer aldığı Adliye binalarında bulunmaktadır.

 

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvurunun Yapılabileceği Yerler

Bireysel başvurular, yukarıdaki başlıklar altında anlatılan biçimde bireysel başvuru formu kullanılarak doğrudan Anayasa Mahkemesine yapılabileceği gibi, diğer mahkemeler ya da yurt dışı temsilcilikler vasıtasıyla da yapılabilir.

Usulünce hazırlanan bireysel başvuru formu, harç tahsil makbuzuyla birlikte yukarıda belirtilen yerlere teslim edildiğinde başvurucu ya da temsilcisine alındı belgesi verilir ve bu tarih, başvurunun yapıldığı tarih olarak kabul edilir.

Mahkemeler ya da yurt dışı temsilciliklerine teslim edilen başvuru formu ve ekleri, gerekli kayıt işlemleri yapılıp fiziki ve elektronik ortamda Anayasa Mahkemesine gönderilir.

 

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Süresi ve Mazeret Durumları

Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir.

Başvurucu mücbir sebep veya ağır hastalık gibi haklı bir mazereti nedeniyle süresi içinde başvurusunu yapamadığı takdirde, mazeretinin kalktığı tarihten itibaren on beş gün içinde ve mazeretini belgeleyen delillerle birlikte başvurabilir. Bu durumda, Anayasa Mahkemesindeki Komisyonlar raportörlüğünce, mazeretin kabulünün gerekip gerekmediği yönünde karar taslağı hazırlanır. Bunun akabinde de, Anayasa Mahkemesindeki ilgili Komisyon, öncelikle başvurucunun mazeretinin geçerli görülüp görülmediğini inceleyerek mazereti kabul veya reddeder.

Başvurunun niteliğine uygun düştüğü takdirde, mazeret ve başvurunun kabul edilebilirliğe ilişkin tek bir taslak hazırlanıp, bu iki husus birlikte karara bağlanabilir.

 

Bireysel Başvuru Kayıt İşlemleri

Anayasa Mahkemesine ulaşan bireysel başvurular, Komisyonlar başraportörünün gözetiminde ilgili birim tarafından numara verilerek kaydedilir. İlgili birim, bireysel başvuru evrakının usulüne uygun olarak UYAP ortamında taranmasını, fiziki dosya oluşturulmasını, başvurularla ilgili yazışmaların kaydını, takibini, ilgili birimlere sevk edilmesini ve diğer işlemlerin yapılmasını sağlar.

 

Bireysel Başvuru Formu ve Eklerinin Ön İncelemesi ve Eksiklikler

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Bürosu, gelen başvuruları şekli eksiklikler bulunup bulunmadığı yönünden inceler. Başvuru formunda veya eklerinde herhangi bir eksiklik tespit edilirse, bunların tamamlattırılması için başvurucuya, varsa avukatına veya kanuni temsilcisine on beş günü geçmemek üzere kesin bir süre verilir.

Bu amaçla eksikliklerin tamamlattırılmasına dair hazırlanan yazıda, başvurucuya geçerli bir mazereti olmaksızın verilen kesin sürede eksiklikleri tamamlamadığı takdirde, başvurusunun reddine karar verileceği bildirilir.

Başvurunun; süresinde yapılmadığı, yukarıdaki Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Formu ve Ekleri başlığı altında anlatılan şekil şartlarına uygun olmadığı ve tespit edilen eksikliklerin verilen kesin sürelerde tamamlanmadığı durumlarda; Komisyonlar Başraportörü tarafından reddine karar verilir ve başvurucuya tebliğ edilir. Bu karara tebliğ tarihinden itibaren yedi gün içinde itiraz edilebilir. Yapılacak itiraza ilişkin, Komisyonların verdiği kararlar kesindir.

 

Başvuruların İnceleme Sırası

Bireysel başvurular, geliş sırasına göre incelenerek karara bağlanır. Ancak Mahkeme, başvuruların konuları itibarıyla önemini ve aciliyetini göz önünde bulundurarak belirlediği kriterler çerçevesinde farklı bir inceleme sıralaması yapabilir.

 

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvurulara Dair Yazışmalar

Başvurulara ilişkin bilgi, belge ve diğer her türlü talebin yazılı olarak yapılması gerekir. Duruşma, tanık dinlenilmesi veya keşif esnasında yapılanlar hariç, bu usule uyulmaksızın yapılan talepler dikkate alınmaz.

Bireysel başvuru dosyalarının tekemmül ettirilmesine ilişkin olarak duruma göre Anayasa Mahkemesindeki Genel Sekreterlik, Komisyon ya da Bölümler tarafından verilen ve asgari on beş gün olan süreler kesin olup bu süreler içinde usulüne uygun olarak gönderilmeyen bilgi ve belgeler, başvurunun değerlendirilmesinde dikkate alınmaz ve dosyaya dâhil edilmez.

Bireysel Başvuruya İlişkin Bilgi, Belge İsteme ve Tebliğ

Anayasa Mahkemesi, kendisine verilen görevlerin yerine getirilmesi sırasında yasama, yürütme, yargı organları, kamu idareleri, kamu görevlileri, bankalar ile diğer gerçek ve tüzel kişilerle doğrudan yazışır, bilgi ve belge ister, gerekli gördüğü her türlü belge, kayıt ve işlemi inceler, bilgi almak üzere her derece ve sınıftan kamu görevlileri ile ilgilileri çağırabilir, idare ve diğer tüzel kişilerden temsilci isteyebilir.

Mahkemeye ulaşan bilgi ve belgeler, yargılamanın gerektirmesi halinde on beş günlük süre içinde görüşlerini sunabilmeleri için başvurucuya, Adalet Bakanlığına ve varsa diğer ilgililere tebliğ edilir.

Mahkeme, başvurucu ya da kamu otoritesinin, istenen bilgi ya da belgeyi sunmaktan kaçındığı ya da bir delili gizlediği yahut her ne suretle olursa olsun davet edilmesine rağmen yargılamaya etkili bir şekilde katılmadığı kanaatine varırsa, bu durumdan gerekli sonuçları çıkararak kararını verir.

Bireysel Başvuruya İlişkin Adalet Bakanlığına Bildirim

Bireysel başvurunun kabul edilebilirliğine karar verilmesi durumunda, başvurunun bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına gönderilir. Adalet Bakanlığı gerekli gördüğünde, görüşünü yazılı olarak Anayasa Mahkemesine bildirir.

Adalet Bakanlığı, başvuruya ilişkin görüşünü otuz günlük süre içinde bildirir. Adalet Bakanlığı tarafından talep edilirse, bu süre Anayasa Mahkemesindeki ilgili Bölüm Başkanınca otuz gün uzatılabilir. Başvurunun Adalet Bakanlığına bildiriminden itibaren belirtilen sürelerde cevap verilmediği takdirde, Mahkeme dosyadaki bilgi ve belgelere göre kararını verir. Anayasa Mahkemesi, içtihadın oluştuğu alanlarda veya ivedilikle karar verilmesi gereken durumlarda, Bakanlık cevabını beklemeden başvurunun kabul edilebilirlik ve esası hakkında karar verebilir.

Adalet Bakanlığının cevabı başvurucuya tebliğ edilir. Başvurucunun tebliğ tarihinden itibaren varsa karşı beyanlarını, on beş gün içinde Mahkemeye sunması gerekir.

 

Bireysel Başvuruya İlişkin Duruşma Yapılması 

Anayasa Mahkemesindeki ilgili bölümler, başvuruları dosya üzerinden inceler. Ancak resen ya da başvurucu veya Adalet Bakanlığının talebi üzerine gerekli görülürse, duruşma yapılmasına karar verilebilir.

Anayasa Mahkemesi tarafından bireysel başvuruya ilişkin duruşma yapılmasına karar verilirse, duruşmanın yeri, günü ve saati ilgililere bildirilir.

Duruşma esnasında, duruşma tutanağı düzenlenir. Duruşma tutanağının örnekleri, talep edilmesi durumunda, başvurucu ve Adalet Bakanlığı ile varsa diğer ilgililere verilir.

 

Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararları

Anayasa Mahkemesi tarafından, bireysel başvurulara ilişkin, aşağıdaki ilgili başlıklar altında detayları anlatıldığı şekilde; tedbir kararı, ihlal kararı, düşme kararı verilebilir veya pilot karar usulü uygulanabilir.

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvurularda Tedbir Kararı

Başvurucunun yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlike bulunduğunun anlaşılması üzerine, Anayasa Mahkemesindeki Bölümlerce, esas inceleme aşamasında gerekli tedbirlere resen veya başvurucunun talebi üzerine karar verilebilir.

İncelenen başvurulara ilişkin olarak; resen ya da başvurucunun talebi üzerine dosyanın esası hakkında karar verilmeden önce, tedbir kararına başvurulmaması durumunda başvurucunun yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlike bulunduğunun anlaşılması üzerine, Komisyonlarca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesi derhal yapılarak, tedbir hususunu da karara bağlamak üzere başvuru, ilgili Bölüme gönderilir.

Bölüm, tedbire karar vermesi durumunda, gereğinin ifası için bunu ilgili kişi ve kurumlara bildirir.

Tedbir kararı verilen başvurunun esası hakkındaki kararın, en geç altı ay içinde verilmesi gerekir. Tedbirin devamı konusunda yeni bir karar alınmadığında, başvurucunun hakkının ihlal edilmediğine ya da başvurunun düşmesine karar verildiği durumlarda tedbir kararı kendiliğinden kalkar.

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvurularda Pilot Karar Usulü

Anayasa Mahkemesindeki Bölümler, bir bireysel başvurunun yapısal bir sorundan kaynaklandığını ve bu sorunun başka başvurulara da yol açtığını tespit etmeleri ya da bu durumun yeni başvurulara yol açacağını öngörmeleri durumunda, pilot karar usulünü uygulayabilirler.

Bu usulde, konuya ilişkin Bölüm tarafından pilot bir karar verilir. Benzer nitelikteki başvurular idari mercilerce bu ilkeler çerçevesinde çözümlenir; çözümlenmediği takdirde Anayasa Mahkemesi tarafından topluca görülerek karara bağlanır.

Bölüm, pilot karar usulünü resen, Adalet Bakanlığının ya da başvurucunun istemi üzerine başlatabilir.

Pilot karar uygulaması için seçilen bireysel başvuru, gündemin öncelikli işleri arasında sayılır.

Bölüm pilot kararında, tespit ettiği yapısal sorunu ve bunun çözümü için alınması gereken tedbirleri belirtir.

Bölüm pilot kararla birlikte, bu karara konu yapısal soruna ilişkin benzer bireysel başvuruların incelenmesini erteleyebilir. İlgililer erteleme kararı hakkında bilgilendirilirler. Bölüm, gerekli gördüğü takdirde ertelediği başvuruları gündeme alarak karara bağlayabilir.

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvurularda İhlal Kararı ve İhlalin Giderilmesi

Anayasa Mahkemesindeki ilgili Bölüm, ihlalin bir mahkeme kararından kaynaklandığını tespit ederse;

• İhlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapmak üzere dosyayı ilgili mahkemeye gönderir. İlgili mahkeme, Bölümün ihlal kararında açıkladığı ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde yeniden yargılama yapar ve mümkünse dosya üzerinden ivedilikle karar verir.
• Bölümlerce yapılan inceleme sonunda, başvurucunun bir hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi durumunda, yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmadığı takdirde başvurucu lehine uygun bir tazminata hükmedilebilir.
• Tazminat miktarının tespitinin, daha ayrıntılı bir incelemeyi gerektirmesi durumunda, Bölüm bu konuyu kendisi karara bağlamaksızın genel mahkemelerde dava açılması yolunu gösterebilir.

Bölüm kararında, gerekli görüldüğü takdirde ihlalin ve sonuçlarının hangi şekilde ortadan kaldırılabileceği hususunda yapılması gerekenler belirtilir.

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvurularda Düşme Kararı

Anayasa Mahkemesindeki Bölümler ya da Komisyonlarca bireysel başvurulara ilişkin yargılamanın her aşamasında, aşağıdaki durumlarda düşme kararı verilebilir:

• Başvurucunun bireysel başvurusundan açıkça feragat etmesi.
• Başvurucunun bireysel başvurusunu takipsiz bıraktığının anlaşılması.
• İhlalin ve sonuçlarının ortadan kalkmış olması.
• Bölümler ya da Komisyonlarca saptanan herhangi bir başka gerekçeden ötürü, başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi.

Bölümler ya da Komisyonlar; yukarıda belirtilen nitelikteki bir başvuruyu, Anayasanın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı durumlarda incelemeye devam edebilir.

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvurularda Kararın Tebliği ve Yayımlanması

Anayasa Mahkemesinin bireysel başvurulara dair, ilgili Bölümler ve Komisyonlarca verilen kararlar kesindir. Kararların imzalı asıl suretleri Mahkeme arşivinde saklanır. Birer örneği başvurucuya, Adalet Bakanlığına ve diğer ilgililere tebliğ edilir.

Bölüm kararlarının tümü ile Komisyon kararlarından kabul edilebilirlik açısından ilkesel önem taşıyanları, Anayasa Mahkemesinin internet sitesinde yayımlanır.

 

Kararlardaki Tavzih ve Maddi Hataların Düzeltilmesi

Anayasa Mahkemesi tarafından verilen kararlar hakkında ilgililer, Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümleri çerçevesinde, hükmün tavzihini ve maddi hataların düzeltilmesini talep edebilirler.

 

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Hakkının Kötüye Kullanılması

Başvurucunun istismar edici, yanıltıcı ve benzeri nitelikteki davranışlarıyla Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullandığının tespit edilmesi durumunda, incelemenin her aşamasında başvuru reddedilir ve yargılama giderleri dışında, ilgilinin iki bin Türk Lirasından fazla olmamak üzere disiplin para cezasıyla cezalandırılmasına karar verilebilir.

 

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvurunun Kabul Edilebilirlik Şartları (Anayasa Mahkemesi Kabul Edilemezlik Kararı)

Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruların kabul edilebilirlik şartları, aşağıda verilmiştir. Bu şartları taşımayan bireysel başvurular için, Anayasa Mahkemesi kabul edilemezlik kararı verir:

• Bireysel Başvurunun Anayasa Mahkemesinin Konu Bakımından Yetkisine Giriyor Olması Gerekmektedir: Bireysel başvuru incelemesinin konusu, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerden Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki temel hak ve özgürlüklerden herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği hakkındaki iddialardır. Yasama işlemleri ile düzenleyici idari işlemler aleyhine doğrudan bireysel başvuru yapılamayacağı gibi, Anayasa Mahkemesi kararları ile Anayasanın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler, bireysel başvurunun konusu olamaz.
• Bireysel Başvuru Anayasa Mahkemesinin Kişi Bakımından Yetkisine Girmelidir: Bireysel başvuru, sadece ihlale yol açan işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenenler tarafından yapılabilir. Özel hukuk tüzel kişileri, sadece tüzel kişiliğe ait haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle bireysel başvuru yapabilir. Kamu tüzel kişileri bireysel başvuru yapamaz. Sadece Türk vatandaşlarına tanınan haklara dayanarak, yabancılar bireysel başvuru yapamaz.
• Bireysel Başvuruda Anayasa Mahkemesi Yer Bakımından Yetkili Olmalıdır: Eylem ya da ihmali nedeniyle bireysel başvuruda bulunulan kamu gücü faaliyeti Türkiye Cumhuriyeti devletine ait veya onun adına kullanılmış olmalıdır. Türkiye Cumhuriyeti devletinin kamu gücü kullanan organlarına atfedilebilir şekilde gerçekleşmiş temel hak ve özgürlük ihlallerine karşı Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunulabilir.
• Bireysel Başvuruda Anayasa Mahkemesinin Zaman Bakımından Yetkili Olması Gerekir: Anayasa Mahkemesi, 23.09.2012 tarihinden sonra kesinleşen işlem ve kararlar aleyhine yapılacak bireysel başvuruları inceleme yetkisine sahiptir.
• Bireysel Başvurunun Zamanında Yapılması Kabul Edilebilirlik Kararı İçin Zaruridir: İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının, bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekir. Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten; başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir.

Haklı bir mazereti nedeniyle süresi içinde başvuramayanlar, mazeretin kalktığı tarihten itibaren on beş gün içinde ve mazeretlerini belgeleyen delillerle birlikte, başvurabilirler. Anayasa Mahkemesi, öncelikle başvurucunun mazeretinin geçerli görülüp görülmediğini inceleyerek, talebi kabul veya reddeder. Başvuru evrakında herhangi bir eksiklik bulunması durumunda, Mahkeme yazı işleri tarafından eksikliğin giderilmesi için başvurucu veya varsa vekiline en fazla on beş günlük süre verilir ve geçerli bir mazeret olmaksızın bu sürede eksikliğin tamamlanmaması durumunda, başvurunun reddine karar verileceği bildirilir.

• Bireysel Başvurunun Açıkça Dayanaktan Yoksun Olmaması Gerekir: İhlal iddiaları temellendirilmemiş ise; sadece kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlara ilişkin iddialar var ise; iddialar karmaşık veya zorlama ise; temel haklara yönelik bir müdahale yoksa ya da müdahalenin meşru olduğu açık ise Anayasa Mahkemesi kabul edilemezlik kararı verecektir.
• Anayasal Önem Kriteri: Anayasa Mahkemesi; Anayasanın uygulanması, yorumlanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi açısından önem taşımayan, başvurucunun önemli bir zarara uğramadığı durumlarda, kabul edilemezlik kararı verebilir.

Kabul edilebilirlik incelemesi, Anayasa Mahkemesindeki komisyonlarca yapılır. Kabul edilebilirlik şartlarını taşımadığına oy birliği ile karar verilen başvurular hakkında, kabul edilemezlik kararı verilir. Oy birliği sağlanamayan dosyalar, bölümlere havale edilir.

Mahkeme tarafından Anayasa Mahkemesine bireysel başvurulara ilişkin verilen kabul edilemezlik kararları kesindir ve ilgililere tebliğ edilir.