Gözaltı

Yakalanan kişi, Cumhuriyet Savcılığınca serbest bırakılmazsa, soruşturmanın tamamlanması için gözaltına alınmasına karar verilebilir. Gözaltı süresi, yakalama yerine en yakın hakim veya mahkemeye gönderilmesi için zorunlu süre hariç, yakalama anından itibaren yirmi dört saati geçemez. Yakalama yerine en yakın hakim veya mahkemeye gönderilme için zorunlu süre ise, on iki saatten fazla olamaz.

Hangi Durumlarda Gözaltı Kararı Verilebilir?

Gözaltına alma, bu tedbirin soruşturma yönünden zorunlu olmasına ve kişinin bir suçu işlediği şüphesini gösteren somut delillerin varlığına bağlıdır.

Gözaltı Süresi Kaç Gün Uzatılabilir?

Toplu olarak işlenen suçlarda, delillerin toplanmasındaki güçlük veya şüpheli sayısının çokluğu nedeniyle; Cumhuriyet savcısı gözaltı süresinin, her defasında bir günü geçmemek üzere, toplamda üç gün süreyle uzatılmasına yazılı olarak emir verebilir. Gözaltı süresinin uzatılması emri, gözaltına alınana derhal tebliğ edilir.

Hangi Durumlarda Kolluk Amiri Tarafından Gözaltı Kararı Verilebilir?

Suçüstü hâlleriyle sınırlı olmak kaydıyla; kişi hakkında aşağıdaki belirtilen suçlarda, mülki amirlerce belirlenecek kolluk amirleri tarafından yirmi dört saate kadar gözaltı kararı verilebilir:

• Toplumsal olaylar sırasında işlenen cebir ve şiddet içeren suçlar
• 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan aşağıdaki suçlar
  • Kasten öldürme (Türk Ceza Kanunu madde 81, 82)
  • Taksirle öldürme (Türk Ceza Kanunu madde 85)
  • Kasten yaralama (madde 86, 87)
  • Cinsel saldırı (Türk Ceza Kanunu madde 102)
  • Çocukların cinsel istismarı (Türk Ceza Kanunu madde 103)
  • Hırsızlık (Türk Ceza Kanunu madde 141, 142)
  • Yağma (Türk Ceza Kanunu madde 148, 149)
  • Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (Türk Ceza Kanunu madde 188)
  • Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma (Türk Ceza Kanunu madde 195)
  • Fuhuş (Türk Ceza Kanunu madde 227)
  • Kötü muamele (Türk Ceza Kanunu madde 232)
• 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununda yer alan suçlar
• 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununun 33. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen suçlar (toplantı ve gösteri yürüyüşlerine ateşli silahlar veya havai fişek, molotof ve benzeri el yapımı olanlar dahil patlayıcı maddeler veya her türlü kesici, delici aletler veya taş, sopa, demir ve lastik çubuklar, boğma teli veya zincir, demir bilye ve sapan gibi bereleyici ve boğucu araçlar veya yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı eczalar veya diğer her türlü zehirler veya her türlü sis, gaz ve benzeri maddeler taşıyarak veya kimliklerini gizlemek amacıyla yüzlerini tamamen veya kısmen bez ve sair unsurlarla örterek katılanlar)
• 5442 sayılı İl İdaresi Kanununa dayanılarak ilan edilen sokağa çıkma yasağını ihlal etme
• 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 3 üncü maddesinde belirtilen suçlar (kaçakçılık suçları)

Şiddet olaylarının yaygınlaşarak kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasına yol açabilecek toplumsal olaylar sırasında ve toplu olarak işlenen suçlarda ise, mülki amirlerce belirlenecek kolluk amirleri tarafından, kırk sekiz saate kadar gözaltına alınma kararı verilebilir.

Gözaltına alma nedeninin ortadan kalkması hâlinde veya işlemlerin tamamlanması üzerine derhal ve her koşulda en geç yukarıda belirtilen sürelerin sonunda Cumhuriyet savcısına, yapılan işlemler hakkında bilgi verilerek talimatı doğrultusunda hareket edilir.

Gözaltına alınan kişi en geç kırk sekiz saat, toplu olarak işlenen suçlarda ise dört gün içinde hakim önüne çıkarılır. Bu kapsamda kolluk tarafından gözaltına alınan kişiler hakkında da, aynı hükümler uygulanır.

Yakalama, Gözaltına Alma ve Gözaltı Süresinin Uzatılması Kararlarına Karşı İtiraz

Yakalama işlemine, gözaltına alma ve gözaltı süresinin uzatılmasına ilişkin Cumhuriyet savcısının yazılı emrine karşı, yakalanan kişi, müdafii veya kanuni temsilcisi, eşi ya da birinci veya ikinci derecede kan hısımı, hemen serbest bırakılmayı sağlamak için sulh ceza hakimine başvurabilir. Sulh ceza hakimi incelemeyi evrak üzerinde yaparak derhal ve en geç yirmi dört saat dolmadan, yapılan bu başvuruyu sonuçlandırır. Yakalamanın veya gözaltına alma veya gözaltı süresini uzatmanın yerinde olduğu kanısına varılırsa, başvuru reddedilir ya da yakalananın derhal soruşturma evrakı ile Cumhuriyet Savcılığında hazır bulundurulmasına karar verilir.

Gözaltı süresinin dolması sonrasında veya sulh ceza hakiminin kararı üzerine serbest bırakılan kişi hakkında, yakalamaya neden olan fiille ilgili  yeni ve yeterli delil elde edilmedikçe ve Cumhuriyet savcısının kararı olmadıkça, bir daha aynı nedenle yakalama işlemi uygulanamaz.

Gözaltına alınan kişi bırakılmazsa, en geç yukarıda belirtilen sürelerin sonunda, sulh ceza hakimi önüne çıkarılıp sorguya çekilir. Sorguda, müdafii de hazır bulunur.

Gözaltı İşlemlerinin Denetimi Nasıl Yapılır?

Cumhuriyet başsavcıları veya görevlendirecekleri Cumhuriyet savcıları, adli görevlerinin gereği olarak, gözaltına alınan kişilerin bulundurulacakları nezarethaneleri, varsa ifade alma odalarını, bu kişilerin durumlarını, gözaltına alınma neden ve sürelerini, gözaltına alınma ile ilgili tüm kayıt ve işlemleri denetler; sonucunu Nezarethaneye Alınanlar Defterine kaydederler.