İfade Alma ve Sorgu Usulü, İfade Alma ve Sorguda Yasak Usuller

Şüpheli veya sanığın ifadesinin alınması veya sorgulanmasında uyulması gereken usuller ve şüpheli veya sanığın ifadesinin alınması veya sorgusunda uygulanması yasak usuller, Ceza Muhakemesi Kanununda düzenlenmiştir.

Şüpheli veya Sanığın İfade ve Sorgusunda Dikkat Edilecek Hususlar

Ceza Muhakemesi Kanunu uyarınca, şüphelinin veya sanığın ifadesinin alınmasında veya sorguya çekilmesinde aşağıdaki hususlara uyulacağını düzenler:

• İfade alma veya sorguda, öncelikle şüpheli veya sanığın kimliği saptanır. Şüpheli veya sanık, kimliğine ilişkin soruları doğru olarak cevaplandırmakla yükümlüdür.
• Sorgulanan şüpheli veya sanığa, kendisine yüklenen suç anlatılır.
• Müdafi seçme hakkının bulunduğu ve onun hukuki yardımından yararlanabileceği, müdafiin ifade veya sorgusunda hazır bulunabileceği, kendisine bildirilir. Müdafi seçecek durumda olmadığı ve bir müdafi yardımından faydalanmak istediği takdirde, ifadesi alınan veya sorgulanan şüpheli veya sanığa baro tarafından bir müdafi görevlendirilir.
• Yakalanan kişinin yakınlarından istediğine yakalandığı derhal bildirilir.
• Yüklenen suç hakkında açıklamada bulunmamasının kanuni hakkı olduğu söylenir.
• Şüpheden kurtulması için somut delillerin toplanmasını isteyebileceği hatırlatılır ve kendisi aleyhine var olan şüphe nedenlerini ortadan kaldırmak ve lehine olan hususları ileri sürmek olanağı tanınır.
• İfade veren veya sorguya çekilen şüpheli veya sanığın, kişisel ve ekonomik durumu hakkında bilgi alınır.
• İfade ve sorgu işlemlerinin kaydında, teknik imkanlardan yararlanılır.
• İfade veya sorgu bir tutanağa bağlanır. Bu ifade veya sorgu tutanağında aşağıda belirtilen hususlar yer alır:
• • İfade alma veya sorguya çekme işleminin yapıldığı yer ve tarih.
  • İfade alma veya sorguya çekme sırasında hazır bulunan kişilerin isim ve sıfatları ile ifade veren veya sorguya çekilen kişinin açık kimliği.
  • İfade almanın veya sorgunun yapılmasında yukarıdaki işlemlerin yerine getirilip getirilmediği, bu işlemler yerine getirilmemiş ise nedenleri.
  • İfade veya sorgu tutanağının içeriğinin ifade veren veya sorguya çekilen ile hazır olan müdafi tarafından okunduğu ve imzalarının alındığı.
  • İmzadan çekinme halinde bunun nedenleri.

İfade Alma ve Sorguda Yasak Usuller

Ceza Muhakemesi Kanununda, şüpheli veya sanığın ifade veya sorgusunda uygulanması yasak olan usuller, aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir:

Şüpheli ve sanığın beyanı özgür iradesine dayanmalıdır. Bunu engelleyici nitelikte kötü davranma, işkence, ilaç verme, yorma, aldatma, cebir veya tehditte bulunma, bazı araçları kullanma gibi bedensel veya ruhsal müdahaleler yapılamaz.

Şüpheli veya sanığa, ifade alma veya sorgu sırasında, kanuna aykırı bir yarar vaat edilemez.

Yasak usullerle elde edilen ifadeler, rıza ile verilmiş olsa da delil olarak değerlendirilemez.

Müdafi hazır bulunmaksızın kolluk tarafından alınan ifade, hakim veya mahkeme huzurunda şüpheli veya sanık tarafından doğrulanmadıkça hükme esas alınamaz.

Şüphelinin aynı olayla ilgili olarak yeniden ifadesinin alınması ihtiyacı ortaya çıktığında, bu işlem ancak Cumhuriyet Savcısı tarafından yapılabilir.