İSTİNAF

İstinaf Yoluna Başvurulabilen Kararlar Hangileridir?

İlk derece mahkemelerinden verilen nihai kararlar ile ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz taleplerinin reddi ve bu taleplerin kabulü hâlinde, itiraz üzerine verilecek kararlara karşı istinaf yoluna (bölge adliye mahkemelerine) başvurulabilir.

2023 yılı için miktar veya değeri 17.830 Türk Lirasını geçmeyen kararlar kesindir. Ancak manevi tazminat davalarında verilen kararlara karşı, miktar veya değere bakılmaksızın istinaf yoluna başvurulabilir. Alacağın bir kısmının dava edilmiş olması durumunda, 17.830 Türk Liralık kesinlik sınır, alacağın tamamına göre belirlenir. Alacağın tamamının dava edilmiş olması durumunda, kararda asıl talebinin kabul edilmeyen bölümü 17.830 Türk Lirasını geçmeyen taraf, istinaf yoluna başvuramaz.

İlk derece mahkemelerinin diğer kanunlarda temyiz edilebileceği veya haklarında Yargıtaya başvurulabileceği belirtilmiş olup da bölge adliye mahkemelerinin görev alanına giren dava ve işlere ilişkin nihai kararlarına karşı, bölge adliye mahkemelerine (istinaf yoluna) başvurulabilir.

İstinaf Dilekçesinde Bulunması Gereken Hususlar Nelerdir?

İstinaf yoluna başvurma, dilekçeyle yapılır ve dilekçeye, karşı tarafın sayısı kadar örnek eklenir.

İstinaf dilekçesinde; başvuran ile karşı tarafın davadaki sıfatları, adı, soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası ve adresleri, varsa kanuni temsilci ve vekillerinin adı, soyadı ve adresleri, kararın hangi mahkemeden verilmiş olduğu ve tarihi ile sayısı, kararın başvurana tebliğ edildiği tarih, kararın özeti, başvuru sebepleri ve gerekçesi, talep sonucu, başvuranın veya varsa kanuni temsilci yahut vekilinin imzası bulunmalıdır.

İstinaf dilekçesi, başvuranın kimliği ve imzasıyla, başvurulan kararı yeteri kadar belli edecek kayıtları taşıması durumunda diğer hususlar bulunmasa bile reddolunmayıp, istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak gerekli inceleme yapılır.

İstinaf Dilekçesinin Verilmesi

İstinaf dilekçesi, kararı veren mahkemeye veya başka bir yer mahkemesine verilebilir. İstinaf dilekçesi hangi mahkemeye verilmişse, o mahkeme tarafından bölge adliye mahkemesi başvuru defterine kaydolunur ve başvurana alındı belgesi verilir. Kararı veren mahkemeden başka bir mahkemeye verilmiş olan istinaf dilekçesi, bu mahkeme tarafından, kararı veren mahkemeye örnekleriyle birlikte gönderilir.

İstinaf yoluna başvurma tarihi, istinaf dilekçesinin kaydedildiği tarihtir.

Dosya, kararı veren mahkeme tarafından, istinaf dilekçesinde gösterilen daire ile bağlı kalınmaksızın, ilgili bölge adliye mahkemesine gönderilir.

Harç ve Giderlerin Yatırılması

İstinaf dilekçesi verilirken, istinaf kanun yoluna başvuru için gerekli harçlar ve tebliğ giderleri de dâhil olmak üzere, tüm giderler ödenir. Bunların hiç ödenmediği veya eksik ödenmiş olduğu sonradan anlaşılırsa, kararı veren mahkeme tarafından verilecek bir haftalık kesin süre içinde tamamlanması, aksi hâlde başvurudan vazgeçmiş sayılacağı hususu başvurana yazılı olarak bildirilir. Verilen kesin süre içinde harç ve giderler tamamlanmadığı takdirde, mahkeme başvurunun yapılmamış sayılmasına karar verir. Bu karara karşı da, istinaf yoluna başvurulabilir.

İstinafa Kaç Gün İçinde Başvurulabilir?

İstinaf yoluna başvuru süresi, iki haftadır. Bu süre, ilamın usulen taraflardan her birine tebliğiyle işlemeye başlar. İstinaf yoluna başvuru süresine ilişkin özel kanun hükümleri saklıdır.

Hangi Durumlarda İstinaf Dilekçesi Reddedilir?

İstinaf dilekçesi, kanuni süre geçtikten sonra verilir veya kesin olan bir karara ilişkin olursa, kararı veren mahkeme istinaf dilekçesinin reddine karar verir ve yatırılan giderden karşılanmak suretiyle ret kararını kendiliğinden ilgiliye tebliğ eder. Bu ret kararına karşı, kararın tebliği tarihinden itibaren bir hafta içinde istinaf yoluna başvurulabilir. İstinaf yoluna başvurulduğu ve gerekli giderler de yatırıldığı takdirde dosya, kararı veren mahkeme tarafından yetkili bölge adliye mahkemesine gönderilir. Bölge adliye mahkemesi ilgili dairesi istinaf dilekçesinin reddine ilişkin kararı yerinde görmezse, ilk istinaf dilekçesine göre gerekli incelemeyi yapar.

İstinaf Dilekçesine Cevap Verilebilir Mi?

İstinaf dilekçesi, kararı veren mahkeme tarafından, karşı tarafa tebliğ olunur. Karşı taraf, tebliğden itibaren iki hafta içinde cevap dilekçesini kararı veren mahkemeye veya bu mahkemeye gönderilmek üzere başka bir yer mahkemesine verebilir. Kararı veren mahkeme, dilekçeler verildikten veya bunun için belli süreler geçtikten sonra, dosyayı dizi listesine bağlı olarak ilgili bölge adliye mahkemesine gönderir.

Katılma Yolu ile İstinafa Başvurmak Mümkün Müdür?

İstinaf dilekçesi kendisine tebliğ edilen taraf, başvurma hakkı bulunmasa veya başvuru süresini geçirmiş olsa bile, vereceği cevap dilekçesi ile istinaf yoluna başvurabilir. İstinaf yoluna asıl başvuran taraf, buna karşı iki hafta içinde cevap verebilir.

İstinaf yoluna başvuran, bu talebinden feragat eder veya başvurusu bölge adliye mahkemesi tarafından esasa girilmeden reddedilirse, katılma yolu ile başvuranın talebi de reddedilir.

İstinafa Başvurma Hakkından Feragat Mümkün Müdür?

Taraflar, ilamın kendilerine tebliğinden önce, istinaf yoluna başvurma hakkından feragat edemez.

Başvuru yapıldıktan sonra feragat edilirse, dosya bölge adliye mahkemesine gönderilmez ve kararı veren mahkemece başvurunun reddine karar verilir. Dosya, bölge adliye mahkemesine gönderilmiş ve henüz karara bağlanmamış ise, başvuru feragat nedeniyle red edilir.

İstinafa Başvuru İcrayı Durdurur Mu?

İstinaf yoluna başvurma, kararın icrasını durdurmaz.

Bununla birlikte, İcra ve İflas Kanununun icranın geri bırakılmasıyla ilgili 36. maddesi hükmü saklıdır. Nafaka kararlarında, icranın geri bırakılmasına karar verilemez.

Fakat, kişiler hukuku, aile hukuku ve taşınmaz mal ile ilgili ayni haklara ilişkin kararlar, kesinleşmedikçe yerine getirilemez.

Kötü Niyetle İstinaf Yoluna Başvurma

İstinaf başvurusunun kötü niyetle yapıldığı anlaşılırsa; bölge adliye mahkemesi, kötü niyetle başvuru yapan tarafı; yargılama giderlerini ve diğer tarafın vekiliyle aralarında kararlaştırılan vekâlet ücretinin tamamı veya bir kısmını ödemeye mahkûm edebilir, aynı zamanda beşyüz Türk Lirasından beşbin Türk Lirasına kadar disiplin para cezasına da ile mahkûm edebilir.

İstinafta Ön İncelemede Hangi Hususlara Bakılır?

Bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince dosya üzerinde yapılacak ön inceleme sonunda aşağıdaki durumlardan birinin tespiti hâlinde, öncelikle bu duruma dair gerekli karar verilir:

incelemenin başka bir dairece veya bölge adliye mahkemesince yapılmasının gerekli olması,
kararın kesin olması,
başvurunun süresi içinde yapılmaması,
başvuru şartlarının yerine getirilmemesi,
başvuru sebeplerinin veya gerekçesinin hiç gösterilmemesi

Ön inceleme, heyetçe veya görevlendirilecek bir üye tarafından yapılır ve ön inceleme sonunda karar, heyetçe verilir.

Eksiklik bulunmadığı anlaşılan dosya, incelemeye alınır.

İstinafta Hangi Durumlarda Duruşma Yapılmadan Karar Verilir?

Aşağıdaki durumlarda bölge adliye mahkemesi, esası incelemeden kararın kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren mahkemeye veya kendi yargı çevresinde uygun göreceği başka bir yer mahkemesine ya da görevli ve yetkili mahkemeye gönderilmesine, duruşma yapmadan kesin olarak karar verir:

Davaya bakması yasak olan hâkimin karar vermiş olması
İleri sürülen haklı ret talebine rağmen reddedilen hâkimin davaya bakmış olması
Mahkemenin görevli ve yetkili olmasına rağmen görevsizlik veya yetkisizlik kararı vermiş olması veya mahkemenin görevli ya da yetkili olmamasına rağmen davaya bakmış bulunması
Diğer dava şartlarına aykırılık bulunması
Mahkemece usule aykırı olarak davanın veya karşı davanın açılmamış sayılmasına, davaların birleştirilmesine veya ayrılmasına, karar verilmiş olması
Mahkemece, tarafların davanın esasıyla ilgili olarak gösterdikleri delillerin hiçbiri toplanmadan veya gösterilen deliller hiç değerlendirilmeden karar verilmiş olması

Aşağıdaki durumlarda ise, davanın esasıyla ilgili olarak;

İncelenen mahkeme kararının usul veya esas yönünden hukuka uygun olduğu anlaşıldığı takdirde başvurunun esastan reddine,
Yargılamada eksiklik bulunmamakla beraber, kanunun olaya uygulanmasında hata edilip de yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmadığı takdirde veya kararın gerekçesinde hata edilmiş ise düzelterek yeniden esas hakkında,
Yargılamada bulunan eksiklikler duruşma yapılmaksızın tamamlanacak nitelikte ise bunların tamamlanmasından sonra yeniden esas hakkında,

duruşma yapılmadan karar verilir.

İstinafta İnceleme Nasıl yapılır?

Bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince inceleme, davanın özelliğine göre heyetçe veya görevlendirilecek bir üye tarafından yapılır. İnceleme sırasında gereken hâllerde, başka bir bölge adliye mahkemesi veya ilk derece mahkemesi istinabe edilebilir.

İnceleme, istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılır. Ancak, bölge adliye mahkemesi kamu düzenine aykırılık gördüğü takdirde, bu durumu resen gözetir.

İstinafta Duruşma Yapılmasına Karar Verilmesi

Yukarıda, duruşma yapılmadan karar verileceği sayılan durumlar dışında, inceleme, duruşmalı olarak yapılır. Bu durumda, duruşma günü taraflara tebliğ edilir.

İstinaf Aşamasında Yapılamayacak İşlemler

Bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerinde karşı dava açılamaz, davaya müdahale talebinde bulunulamaz, davanın ıslahı ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu 166. maddenin birinci fıkrası hükmü saklı kalmak üzere davaların birleştirilmesi istenemez, bölge adliye mahkemesince resen göz önünde tutulacaklar dışında, ilk derece mahkemesinde ileri sürülmeyen iddia ve savunmalar dinlenemez, yeni delillere dayanılamaz.

İlk derece mahkemesinde usulüne uygun olarak gösterildiği hâlde incelenmeden reddedilen veya mücbir bir sebeple gösterilmesine olanak bulunmayan deliller, bölge adliye mahkemesince incelenebilir.

Duruşmaya Gelinmemesi ve Giderlerin Ödenmemesi

Duruşmalı olarak incelenen işlerde taraflara çıkartılan davetiyelerde, duruşmada hazır bulunmadıkları takdirde tahkikatın yokluklarında yapılarak karar verileceği hususu ile başvuran tarafa çıkartılacak davetiyede, ayrıca, yapılacak tahkikatla ilgili olarak bölge adliye mahkemesince belirlenen gideri duruşma gününe kadar avans olarak yatırması gerektiği açıkça belirtilir.

Başvuran, kabul edilebilir bir mazerete dayanarak duruşmaya gelemediğini bildirdiği takdirde, yeni bir duruşma günü tayin edilerek taraflara bildirilir. Başvuran mazeretsiz olarak duruşmalara katılmadığı veya tahkikatla ilgili giderler süresi içinde yatırılmadığı takdirde, dosyanın mevcut durumuna göre karar verilir. Bu durumda eğer ki, öngörülen tahkikat yapılmaksızın karar verilmesine olanak bulunmayan hâllerde, başvuru reddedilir.

Bölge Adliye Mahkemesi Kararı ve Tebliği

Bölge adliye mahkemesi tarafından verilen karar, aşağıdaki hususları içerir:

Kararı veren bölge adliye mahkemesi hukuk dairesi ile başkan, üyeler ve zabıt kâtibinin ad ve soyadları, sicil numaraları.
Tarafların ve davaya ilk derece mahkemesinde müdahil olarak katılanların kimlikleri ile Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, varsa kanuni temsilci ve vekillerinin adı, soyadı ve adresleri.
Tarafların iddia ve savunmalarının özeti.
İlk derece mahkemesi kararının özeti.
İleri sürülen istinaf sebepleri.
Taraflar arasında uyuşmazlık konusu olan veya olmayan hususlarla bunlara ilişkin delillerin tartışması, ret ve üstün tutma sebepleri, sabit görülen vakıalarla bunlardan çıkarılan sonuç ve hukuki sebep.
Hüküm sonucu ile varsa kanun yolu ve süresi.
Kararın verildiği tarih, başkan ve üyeler ile zabıt kâtibinin imzaları.
Gerekçeli kararın yazıldığı tarihi.

Hükmün sonuç kısmında, gerekçeye ait herhangi bir söz tekrar edilmeksizin, taleplerden her biri hakkında verilen hükümle, taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların, sıra numarası altında, açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde gösterilmesi gereklidir.

Temyizi mümkün olmayan kararlar, ilk derece mahkemesi tarafından; temyizi mümkün olan kararlar ise bölge adliye mahkemesi tarafından tebliğe çıkarılır.

İstinafta Uygulanacak Yargılama Usulü

Yazının yukarıdaki başlıkları altında belirtilen hususlar haricinde, ilk derece mahkemesinde uygulanan yargılama usulü, bölge adliye mahkemesinde de uygulanır.